Hiện nay, lúa chiếm diện tích đất trồng lớn nhất trong tất cả các loại lương thực ở nước ta. Bởi lúa là môt trong những loại lương thực chủ yếu đối với dân số nước ta và toàn thế giới. Tuy nhiên, bên cạnh những sản lượng lúa thu hoạch được mỗi năm thì số lượng sâu bệnh đe dọa lúa cũng không suy giảm đi bao nhiêu. Chính vì vậy, JIA lại cung cấp thêm cho bà con thông về cách nhận dạng bệnh sâu cuốn lá nhỏ hại lúa và cách phòng tránh. Nhằm giúp bà con có thể kịp thời giải cứu sản lượng lúa và tăng thu nhập.
Mục lục
Cách nhận biết bệnh sâu cuốn lá nhỏ
Căn bệnh này thường gặp trên lúa, có thể lan thành dịch bệnh. Hiện nay ở nước ta sâu cuốn lá nhỏ hại lúa có 3 loại. Đó là M.patnalis, Cnaphalocrocis medinalis và Marasmia exigua. Khi chúng xuất hiện thường gây thành dịch lớn và làm ảnh hưởng nặng nề đến năng suất lúa. Chúng thường xuất hiện ở giai đoạn đẻ nhánh và đòng đến trổ.
Bệnh sâu cuốn lá nhỏ thường gặp trên lúa
Sâu non ăn biểu bì mặt trên và diệp lục của lá dọc theo gân lá tạo thành những vệt trắng dài. Các vệt này có thể nối liền với nhau thành từng mảng làm giảm diện tích quang hợp. Đặc biệt là trên lá đòng hoặc lá công năng sẽ làm giảm năng suất rõ rệt.
Lá lúa bị những con sâu hại cuốn thành bao. Chúng sống trong đó và ăn phần nhu mô, chỉ còn lại lớp biểu bì. Những khu bị sâu cuốn lá thường bị xơ xác, lá bạc trắng.
Đặc điểm hình thái của sâu cuốn lá
Nhộng có màu vàng – nâu đậm. Ta thường thấy chúng trong các lá bị cuốn.
Ngài: mép trước của cánh trước có màu nâu vàng, có hai vệt xiên màu nâu đen từ trên mép cánh xuống 2/3 cánh.
Trứng: Hình bầu dục có vân mạng lưới rất nhỏ, đẻ từng quả ở mặt trên và mặt dưới lá, trứng mới đẻ có màu hơi đục khi gần nở chuyển màu ngà vàng.
Sâu non: Sâu non có 5 tuổi, mới nở có màu trắng trong. Phần đầu có màu nâu đen. Khi lớn đầu có màu nâu sáng. Cơ thể chuyển màu xanh lá mạ – màu vàng.
Vòng đời và đặc điểm gây hại
Vòng đời của sâu kéo dài từ 28 – 36 ngày. Thời gian đẻ trứng: 6 – 7 ngày. Sâu non: 14 – 16 ngày. Nhộng: 6 – 7 ngày. Trưởng thành sống: 2 – 6 ngày.
Ngài trưởng thành hoạt động đẻ trứng về đêm, ban ngày ẩn nấp, có xu tính mạnh với ánh sáng, con cái mạnh hơn con đực. Ngài thường tìm những ruộng xanh tốt để đẻ trứng, mỗi con cái có thể đẻ trên 100 quả trứng, rải rác trên lá lúa.
Vòng đời của sâu cuốn lá hại lúa
Sâu non có 5 tuổi: Tuổi 1 rất linh hoạt có thể bò khắp trên lá, chui vào lá nõn, mặt trong bẹ lá hoặc bao lá cũ. Tuổi 2, 3 trở đi nhả tơ để khâu 2 mép lá cuốn thành tổ nằm trong đó gây hại. Sâu có khả năng di chuyển ra khỏi bao cũ để phá hại lá mới. Mỗi con sâu non có thể phá hại từ 5 -9 lá, thời gian di chuyển thường vào buổi chiều (từ 6 giờ – 9 giờ tối). Ngày trời mưa hoặc râm mát thì có thể di chuyển bất cứ lúc nào trong ngày. Sâu non đẫy sức chuyển màu vàng hồng chui ra khỏi bao bò xuống gốc lúa. Bẹ lá dệt kén mỏng hoá nhộng hoặc hoá nhộng ngay trong bao cũ.
Các phương pháp phòng trừ sâu cuốn lá
Biện pháp canh tác, sinh – hóa
Canh tác, kỹ thuật: làm sạch cỏ dại và cệ sinh đồng ruộng sạch sẽ . Điều chỉnh mật độ cấy phù hợp. Bón phân cân đối, hợp lý. đặc biệt bón phân đạm vừa phải.
Biện pháp sinh học:Chú ý bảo vệ hoặc bổ sung thiên địch như ong mắt đỏ Trichogramma sp., nấm… Ký sinh thiên địch của sâu cuốn lá nhỏ rất đa dạng từ các loài ong, nấm, các loài ăn thịt…
Biện pháp hóa học: Dùng các loại thuốc Padan 95SP, Regent 800WP, Sumithion 50EC, Karate 2.5EC… phun khi sâu còn tuổi 1-2. Nhưng đối với sâu trưởng thành cần phá bao lá trước khi phun để có hiệu quả.
Thời điểm phun thuốc thích hợp nhất
Sâu cuốn lá nhỏ phát triển phụ thuộc vào sự sinh trưởng của trà lúa. Trên cùng một cánh đồng có nhiều trà lúa cấy ở các thời vụ khác nhau thì trứng sâu cuốn lá nhỏ nở rộ cũng ở các thời điểm khác nhau. Những ruộng lúa cấy trước, ruộng lúa thừa đạm, lá xanh đen. Hay những ruộng gần khu dân cư, gần đường quốc lộ, khi trời tối sẽ có nhiều ánh sáng. Nên mật độ bướm sẽ cao hơn, trứng sâu cũng nở sớm hơn.
Phun sau khi ngớt bướm 2 – 3 ngày (thăm đồng 2 ngày/lần, xua ngọn lá lúa kiểm tra thấy mật độ bướm giảm đột ngột so với thời điểm bướm ra rộ). Khi lúa xuôi trái, sâu cuốn lá nhỏ không phá hại nữa. Mặc dù mật độ bướm rất cao trước đó.
Chỉ phun trừ sâu Cuốn lá nhỏ trên những diện tích có mật độ sâu non đến ngưỡng phòng trừ (từ 50 con/m2 trở lên đối với giai đoạn đẻ nhánh, từ 20 con/m2 trở lên đối với giai đoạn làm đòng).
Trên đây là cánh nhận biết cũng như các phương pháp phòng trừ sâu cuốn hại lúa cho bà con tham khảo.
