Nhắc đến nuôi thâm canh, xen canh thủy sản trong ruộng lúa. Thì việc thả nuôi cá đồng trong ruộng lúa ở nước ta nói chung và ở Tiền Giang nói riêng đã có từ rất lâu. Cứ vào mỗi vụ lúa mỗi năm. Đây cũng là thời điểm nguồn cá đồng vào ruộng sinh sống và phát triển. Đến kì thu hoạch lúa, bà con nông dân kết hợp thu hoạch cả cá. Mang lại hiệu quả kinh tế gấp đôi.
Nuôi cá trên ruộng lúa
Dưới áp lực sản xuất nông nghiệp trồng lúa thâm canh tăng vụ ngày nay. Đê bao khép kín, phòng chống triều cường. Việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, xung điện quá nhiều, khai thác quá mức bằng nhiều hình thức. Đã làm nguồn lợi cá đồng tự nhiên ngày càng cạn kiệt.
Thông qua việc chuyển đổi cơ cấu sản xuất nông nghiệp. Áp dụng ở vùng trũng, vùng thường xuyên ngập nước, vùng cấy lúa mùa 1 – 2 vụ, vùng trồng lúa bấp bênh không ăn chắc. Đây là điều kiện cần thiết để nâng cao hiệu quả kinh tế vừa bảo vệ được môi trường sinh thái khi tiến hành theo hình thức này.
Nuôi cá trong ruộng lúa là một hình thức canh tác xen kẽ làm tăng thu nhập cho bà con nông dân trên cùng một thửa ruộng. Mô hình này đã được một số địa phương thực hiện theo tập quán cũ nên hiệu quả kinh tế mạng lại thấp. Tuy nhiên, khi các hộ dân áp dụng đúng mô hình kỹ thuật nuôi trồng. Với hình thức nuôi cá-lúa mới thực sự phát huy hiệu quả.
Áp dụng mô hình canh tác cá – lúa kết hợp
Thông qua hiệu suất thu được thì mô hình canh tác nuôi cá – lúa kết hợp được xem là một trong những hệ thống sản xuất mới giúp ích rất nhiều cho bà con nông dân. Sử dụng hiệu quả mặt nước và ruộng lúa thường xuyên ngập nước vào mùa lũ là một trong những ưu điểm nổi trội khi áp dụng mô hình xen canh này.
Thông qua mô hình này, giúp cho cá và lúa hỗ trợ lẫn nhau tạo thành một hệ sinh thái khép kín. Qua đó hạn chế được việc sử dụng hóa chất, phân bón nên an toàn cho con người và cho môi trường. Bên cạnh đó, còn tăng thu nhập, tạo thêm việc làm, cải thiện đời sống. Nâng cao chất lượng cuộc sống của bà con vùng khó khăn.
Áp dụng mô hình canh tác cá – lúa kết hợp
Áp dụng mô hình thành công, Trung tâm Khuyến nông tỉnh đã thực hiện dự án cá – lúa ở Cái Bè với quy mô 1ha cho 7 hộ nông dân. Cơ cấu con giống thả nuôi: 80% sặc rằn, 15% rô đồng và 5% mè vinh. Với mật độ bình quân 10 con/m2 (8 sặc – 1,5 rô – 0,5 mè).
Qua đó trung tâm Khuyến nông hỗ trợ nông dân 100% giống, 30% thức ăn. Nông dân được tập huấn, hội thảo nắm vững quy trình kỹ thuật chăm sóc và theo dõi quá trình thực hiện mô hình. Đây được xem là mô hình hiệu quả, tốn ít vốn. Phù hợp với khả năng của các hộ nông dân mà lại mang lại thu nhập ổn định cho người dân.
Kết quả thu được sau khi triển khai mô hình mới
Sau khi mô hình mới được triển khai. Xét về chất lượng thu được có thể thấy khâu đầu tư cải tạo đồng ruộng để kết hợp nuôi cá – trồng lúa khá đơn giản. Bờ ruộng được đắp cao để giữ nước, có mương bao quanh ruộng và ao chứa để làm nơi ương dưỡng cá giống. Chứa cá khi chuyển vụ hoặc khi sử dụng thuốc trừ sâu, hoá chất phòng trừ bệnh cho lúa. Đây là một trong những điểm lợi nổi bật của mô hình này.
Tiếp đó là quy trình kỹ thuật đơn giản. Cá giống được thả trước xuống mương ngay từ đầu vụ sản xuất. Sau khi lúa đẻ nhánh xong dâng nước lên cho ngập nền ruộng 20cm để cá lên ruộng kiếm mồi.
Kết quả thu được sau khi triển khai mô hình mới
Hạn chế côn trùng hại lúa, cỏ dại, ốc và các bệnh về cây lúa. Do cá sử dụng nguồn thức ăn sẵn có trên đồng ruộng. Kết quả sau 8 tháng, lúa vẫn làm liên tục, hiệu quả kinh tế cao hơn 30%. Nhờ năng suất tăng hơn trước 8-10%, đồng thời tiết kiệm các khoản chi phí giống, phân, thuốc trừ sâu.
Mô hình nuôi cá-lúa là phương thức hỗ trợ cho nhau cùng phát triển. Cá ăn sâu bọ hại lúa, sục bùn, diệt cỏ dại và thải phân làm phân bón cho cây lúa. Đồng thời khi bón phân cho lúa sẽ góp phần bổ sung thức ăn cho cá. Bên cạnh đó khi thu hoạch lúa, cá sẽ ăn lượng thóc lúa rơi vãi và rơm rạ mục giúp tận dụng tối đa chi phí nguồn thức ăn nuôi cá.
Mô hình nuôi cá trong ruộng lúa nếu được triển khai rộng rãi sẽ tạo điều kiện để các hộ dân ít vốn tận dụng được diện tích kết hợp nuôi trồng. Tăng thu nhập kinh tế hộ gia đình và tận dụng hạn chế được lượng thuốc hóa học. Đảm bảo nguồn nước sạch, giảm ô nhiễm môi trường sống.
Hiện nay một số vùng đã ứng dụng thành công định hướng quy hoạch này. Trong đó có các huyện có tiềm năng áp dụng mô hình cá – lúa như Cái Bè, Cai Lậy, một phần Tân Phước và Châu Thành. Sau khi áp dụng mang lại hiệu quả cao vượt ngoài mong đợi.
Việc vận động tuyên truyền các Chi hội nghề cá địa phương. Thành lập tổ nhóm hộ nông dân nuôi cá – lúa. Để thông qua đó dễ dàng tổ chức tham quan, tập huấn hội thảo chuyển giao kỹ thuật cho người nông dân thấy rõ lợi ích thiết thực từ mô hình này. Với hy vọng nông dân sẽ phát huy được thế mạnh từ mô hình mới này.
