Nấm hương là một trong những loại nấm hoại sinh thuộc nhóm nấm mọc trên gỗ. Thích hợp sống trong môi trường khí hậu ôn đới. Nhiệt độ để quả thể nấm hình thành và phát triển trung bình khoảng 15-16oC. Nhiệt độ sợi nấm phát triển (pha sợi) khoảng 24-26oC. Những năm gần đây, nhu cầu thị trường về nấm hương rất cao. Lượng nấm hương mọc ký sinh trên cây không đủ cung cấp cho thị trường. Nên bà con đang ráo riết truy tìm bí mật về kỹ thuật trồng và chăm sóc nấm hương.
Chọn nguyên liệu trồng nấm hương
Có thể trồng nấm hương bằng gỗ hoặc mùn cưa. Các loại cây có thể trồng nấm thì mùn cưa của chúng cũng có thể trồng nấm. Nhưng để những loại mùn này có thể trồng nấm thì cần ủ mùn cưa theo công thức cố định để mùn không có tinh dầu, không mốc, không chứa các độc tố và đạt được độ ẩm nhất định.
Ủ đống mùn cưa để trồng nấm
Ủ đống mùn cưa 2-3 ngày. Sau đó trộn thêm các chất khác theo công thức định rồi buộc trong túi để thanh trùng. Sau khi thanh trùng túi chứa mùn cưa này có thể sử dụng để trồng nấm hương.
Trồng và chăm sóc nấm hương trên thân cây gỗ
Nhìn chung các loại gỗ không có tinh dầu, cây còn tươi tốt, không sâu bệnh đều trồng nấm hương được. Nhóm gỗ thích hợp nhất để nấm hương sinh trưởng và phát triển cho năng suất cao, chất lượng tốt là gỗ sồi, dẻ, sau sau…Vào đầu mùa xuân hàng năm (tháng 4 dương lịch hoặc tháng 10 và tháng 11) tiến hành chặt gỗ. Lựa chọn những đoạn gỗ thẳng, cắt thành khúc có đường kính từ 5-20cm, chiều dài 1,0-1,2m. Không làm sây xát lớp vỏ. Để gỗ trong nhà thoáng mát, sạch sẽ, sau 5-9 ngày là trồng được.
Cách chọn cây giống và ươm
– Các đoạn gỗ đạt tiêu chuẩn như trên đem rửa sạch, dùng nước vôi đặc quét hai đầu đoạn gỗ. Lấy búa chuyên dùng hoặc khoan tạo lỗ trên đoạn gỗ, đường kính lỗ 1,5cm, sâu 3-4cm, cứ cách 15-20cm tạo một lỗ; hàng nọ cách hàng kia 7-10cm; các lỗ so le nhau.
Tra giống nấm gần đầy miệng lỗ, lượng giống dùng 3kg/1m3, dùng phoi gỗ đã tạo ra làm nắp đậy (chiều dày bằng chiều dày của vỏ cây), lấp kín lớp giống cấy. Phía ngoài dùng xiMăng hoà thành bột giống như vữa trát tường quét trên miệng nắp để bịt kín miệng lỗ.
– Xếp gỗ theo kiểu “cũi lợn” thành đống, cách mặt đất 15-20cm cao 1,5cm, chiều dài tuỳ theo khối lượng gỗ đem trồng. Phía trên cùng dùng bao tải gai dấp ướt để ráo nước phủ kín toàn bộ đống ủ.
– Hàng ngày chăm sóc đống ủ, chủ yếu là tưới nước. Lượng nước tưới chỉ đủ ướt lớp bao tải. Tuyệt đối không tưới nhiều, nước sẽ thấm sâu vào thân gỗ làm chết giống. Tốt nhất nên ươm kéo dài 6-16 tháng (tuỳ thuộc theo từng chủng loại gỗ). Cứ 2 tháng lại tiến hành đảo đống gỗ một lần. Khi đảo cần kiểm tra độ ẩm của gỗ. Nếu thấy gỗ quá khô cần dùng bình để phun nước nhẹ xung quanh thân gỗ, sau đó mới ủ đống lại.
Trong thời gian ươm cần phòng trừ một số loại sâu bệnh hại nấm: cá loại nấm mốc, côn trùng, Chuột…Khi phát hiện các đoạn gỗ bị bệnh cần để cách ly khỏi đống ủ nhằm tránh lây lan sang các đoạn gỗ khác.
Chăm sóc nấm hương và thu hái nấm
Khi kết thúc giai đoạn ươm, nấm hương bắt đầu hình thành quả thể. Quan sát trên bề mặt thân gỗ có những chấm màu hồng nhạt, chúng lớn dần như hạt ngô và hình thành nên cây nấm hoàn chỉnh. Dựng đứng thân gỗ, xếp theo kiểu giá súng, hàng nọ cách hàng kia 50-60cm. Có thể xếp gỗ trong nhà có mái che, thoáng mát, độ ẩm không khí cao, ánh sáng khuếch tán rất ngắn (từ 3-6 tháng/năm), vì vậy năng suất thu hoạch sẽ thấp. Việc tính toán thời gian nuôi trồng để khi nấm ra gặp đúng thời tiết lạnh là rất cần thiết.
Thu hoạch nấm hương
– Khi trồng trên thân cây gỗ, thời gian thu hoạch chỉ được 3-6 tháng/năm. Nhiệt độ không khí cao trên 20oC cần xếp gọn gỗ lại rồi ươm như lúc ban đầu. Với cấy giống đến đúng chu kỳ lạnh năm sau tiếp tục tưới nước và thu hái.
Thời gian bắt đầu trồng (cấy giống) nấm hương từ tháng 10 đến tháng 4 dương lịch là tốt nhất (trồng trên cây gỗ) (nếu trồng trên mùn cưa từ tháng 10 đến tháng 1 năm sau).
