Tình hình sản xuất và xuất khẩu chuối tại châu Á gặp nhiều biến động

Nhiều nơi trên thế giới chú trọng phát triển các ngành sản xuất, xuất khẩu nông sản. Tuỳ vào từng khu vực địa lý, thời tiết sẽ có những mặt hàng nông sản phổ biến khác nhau. Đối với các nước nằm trong khu vực có khí hậu nhiệt đới, chuối là một loại nông sản vô cùng phổ biến. Một số nước tiêu biểu trong xuất khẩu chuối như Trung Quốc, Ấn Độ, Philippines,… Những khu vực chính sản xuất chuối tập trung chủ yếu ở khu vực châu Á. Do đó, châu Á vươn lên dẫn đầu trong thị trường chuối. Sau đó là các nước ở khu vực Nam Mỹ và cuối cùng là châu Phi. Theo báo cáo của FAO trong những năm gần đây, tình hình sản xuất và xuất khẩu chuối tại một số quốc gia ở châu Á có nhiều sự biến động.

Tình hình xuất khẩu chuối

Bởi vì chuối phù hợp ở nơi có khí hậu nhiệt đới nên được trồng chủ yếu ở những nước đang phát triển. Khoảng 98% sản lượng chuối của thế giới được trồng ở những nước đang phát triển. Và chuối được xuất khẩu tới các nước phát triển. Vào năm 2004, tổng cộng có 130 nước xuất khẩu chuối.

Ngành công nghiệp chuối đem lại nguồn thu nhập quan trọng, tạo nhiều việc làm. Đồng thời góp phần tăng kim ngạch xuất khẩu lớn cho những nước xuất khẩu chuối chính trên thế giới. Trong đó có cả những nước đang phát triển ở Mỹ Latinh và Caribean, cũng như là Châu Á và Châu Phi. Theo FAO, xuất khẩu chuối của cả thế giới đạt được trên 4,7 tỷ một năm. Điều này đã đem lại nguồn thu nhập lớn cho nhiều nước. Sự biến động về nguồn cung chuối cho xuất khẩu và giá chuối có tác động lớn. Cụ thể là tới nguồn thu nhập của người lao động trực tiếp.

Theo báo cáo Rà soát Thị trường chuối năm 2019, FAO chỉ rõ châu Á chính là khu vực cần theo dõi. Nguyên nhân là do lượng xuất khẩu tăng nhanh. Trung Quốc đang đảm bảo tiêu dùng nội địa, ở mức rất lớn, từ ngày càng nhiều nguồn cung đa dạng, bao gồm Mỹ Latin. Các vấn đề của sản xuất chuối tại Trung Quốc liên quan đến TR4 và biến đổi khí hậu. Đồng thời các chuỗi bán lẻ phát triển nhanh. Các chiến lược thu mua của họ cũng ngày càng có tác động lớn. Điều này có thể tác động đến kim ngạch xuất khẩu chuối của các nước khác.

Lượng xuất khẩu chuối theo các nước

Campuchia lọt top quốc gia xuất khẩu chuối lớn nhất

Ngành công nghiệp chuối của Campuchia có nhiều khởi sắc. Vào năm 2019, Campuchia được xếp vào top 15 nước xuất khẩu chuối tươi, theo báo cáo của FAO. Lượng xuất khẩu đạt hơn 200.000 tấn trong năm 2019. Thị trường Đông Á – thị trường tiêu thụ lớn thứ 3 thế giới sau EU và Bắc Mỹ dần có những sự chuyến biến và thay đổi mới.

Sự thay đổi tích cực này được tác động bởi việc Trung Quốc đầu tư vào trồng trọt tại Campuchia. Kim ngạch xuất khẩu chuối của Campuchia tăng tới hơn 200% trong 9 tháng đầu năm 2020 so với cùng kỳ năm 2019, theo Bộ Nông nghiệp Campuchia cho hay. Hiện diện tích trồng chuối Cavendish tại Campuchia đạt khoảng 30.000ha. Phần lớn được bán sang Trung Quốc. Một lượng nhỏ khác thì xuất khẩu sang Việt Nam và Nhật Bản. Bộ Nông nghiệp Campuchia cho biết thêm hiện có 15 công ty Trung Quốc đăng ký xuất khẩu chuối Campuchia. Dự đoán trong năm 2021, lượng xuất khẩu nông sản này có thể tăng gấp đôi. Ngành chuối tại quốc gia này càng có thêm tiềm năng phát triển.

Theo báo cáo những năm gần đây, các thông tin đáng tin cậy về các điều kiện làm việc và quản lý môi trường cực kỳ khan hiếm. Có thể nói là gần như không tồn tại vào thời điểm này. Đồng thời, mức lương cũng rất thấp. Các lao động trồng trọt và đóng gói không được hưởng các điều kiện làm việc tốt. Tuy vậy, xuất khẩu chuối tại Campuchia vẫn có những bước chuyển biến tốt

Sản xuất tại Philippines tổn thất nặng nề

Trái ngược với Campuchia, Philippines gặp nhiều bất lợi. Trước đây, Philippines là quốc gia sản xuất chuối lớn đầu tiên trên thế giới. Gần đây, Philippines hứng chịu thiệt hại nặng nề do dịch bệnh TR4 ở các loại chuối thường. Hiện tại, Philippines là nước xuất khẩu chuối lớn thứ 2 thế giới. Lượng xuất khẩu biến động rất mạnh. Các thống kê gần đây cho thấy nhiều mâu thuẫn về tình hình xuất khẩu hàng năm. Phần lớn chuối tại Philippines được sản xuất tại các vườn trồng quy mô lớn. Còn có các HTX của các nông dân nhỏ ở đảo miền nam Mindanao. Chuối được xuất khẩu sang Nhật Bản, Trung Quốc và Hàn Quốc, với lượng nhỏ hơn. Đối với thị trường các nước Trung Đông thì có nhiều biến động mạnh hơn.

Bên cạnh đó, tại các khu vực của đảo Mindanao, tình hình an ninh bất ổn. Do đó, nông dân bỏ bê hàng ngàn ha trồng chuối đang bị dịch TR4 tàn phá. Thiệt hại diễn ra thường xuyên và nghiêm trọng. Các quy định lỏng lẻo liên quan đến biến đổi khí hậu gây ảnh hưởng. Ngoài ra còn do các mối quan hệ lao động phức tạp tại nơi sản xuất. Việc phun thuốc trên không cũng gặp nhiều xung đột. Do đó, Mindanao gặp nhiều bất lợi trong đầu tư, sản xuất và làm việc. Dẫn đến tình hình phát triển mặt hàng nông sản này bị sa sút.

Bỏ qua các vấn đề bất cập trên, vẫn có nhiều nguồn vốn đầu tư vào các vườn trồng mới trên đảo này. Không chỉ vốn nội địa mà còn quốc tế. Nếu các vườn chuối Cavendish mới và có năng suất cao có thể giúp duy trì sự ổn định của tình hình xuất khẩu chuối tại nơi đây.

Tầm ảnh hưởng của Ấn Độ

Ấn Độ có đóng góp rất lớn cho sản lượng chuối trên toàn thế giới. Các chuyên gia liên tục theo dõi xuất khẩu chuối của Ấn Độ trong nhiều năm nay. Trên cơ sở giả định, chỉ một phần rất nhỏ sản lượng chuối của Ấn Độ dành cho xuất khẩu cũng có thể châm ngòi cho hàng loạt tái cấu trúc thị trường. Đặc biệt là tại Tây và Đông Á, và có thể cả tại châu Âu. Có thể thấy xuất khẩu chuối ở Ấn Độ có sức ảnh hưởng rất lớn.

Trong năm 2019 vừa rồi, xuất khẩu chuối của bang Maharashtra có nhiều tích cực. Sản lượng xuất khẩu gia tăng trong những năm gần đây. Cụ thể đã vượt 120.000 tấn lần đầu tiên trong năm 2019, tăng 30% so với năm 2018. Điều quan trọng cần nhấn mạnh là chính phủ Ấn Độ có một trọng tâm định hướng xuất khẩu và đang đầu tư vào phát triển và thuận lợi hóa thị trường. Do đó, Ấn Độ có thể dễ dàng nổi lên trở thành là một trong các thế lực lớn trong những năm tới. Có thể nói, hiện tại Ấn Độ là một “kẻ khổng lồ” trong ngành còn đang say ngủ.

Như ông Clinton Machado từ Maersk nhận định: “Nếu các nỗ lực của những người trồng chuối Ấn Độ thành công, họ có thể thâm nhập và các khu vực Trung Đông và Địa Trung Hải”. Mặc dù Bộ trưởng Nông nghiệp Ấn Độ nhấn mạnh hồi đầu năm rằng 5.000ha diện tích trồng tại quận Jalgaon của  Maharashtra bị tác động tiêu cực của “nhiệt độ tăng”.

Một số thông tin hữu ích khác được cập nhật tại:

• Nông sản Quốc tế

Nguồn: gappingworld.com