Hiện nay, công việc phòng bệnh là một trong những khâu rất quan trọng trong việc nuôi trồng thủy sản. Đặc biệt là ở nước ta đang trên đà phát triển, mở rộng mô hình ra nhiều vùng miền trên cả nước. Diện tích nuôi trồng không ngừng tăng lên làm cho sản lượng tăng lên đáng kể theo năm. Mang lại lợi nhuận cao, cải thiện và nâng cao được chất lượng cuộc sống của nhiều hộ bà con nông dân. Tuy nhiên, việc hạn chế về mặt kỹ thuật. Cũng như việc xem thường phương pháp phòng bệnh đã tạo điều kiện thuận lợi cho việc phát sinh những vấn đề nghiêm trọng không mong muốn xảy ra trong công tác nuôi trồng thủy sản.
Tình trạng nắng nóng kéo dài, nhiệt độ tăng cao đã gây ra những ảnh hưởng không nhỏ cho nhiều loài thủy sản. Khi nhiệt độ tăng cao và kéo dài làm thay đổi các chỉ số của môi trường ao nuôi. Gây ảnh hưởng đến sức khỏe của con nuôi. Vì vậy cần có các biện pháp kỹ thuật để chủ động phòng chống dịch bệnh và chăm sóc thủy sản để ứng phó với tình trạng nắng nóng kéo dài.
Vấn đề phòng bệnh được đặt lên hàng đầu và nguyên tắc là “phòng bệnh là chính, chữa bệnh khi cần thiết” trong việc chăm sóc và nuôi trồng thủy hải sản. Động vật thủy sản như tôm, cá sống trong môi trường nước nên khi xảy ra bệnh khó phát hiện và nhận biết kịp thời. Vì vậy việc áp dụng các biện pháp chữa bệnh thường gặp rất nhiều khó khăn.
Nếu trong trường hợp thủy sản trong ao bị bệnh, không thể trị bệnh từng con mà phải trị theo quần đàn. Vì vậy việc dùng thuốc rất tốn kém. Các loại thuốc trị bệnh bên trong cơ thể động vật thủy sản thường phải trộn vào thức ăn. Tuy nhiên chỉ có tác dụng đối với những con còn khỏe mạnh. Còn những con đã bị bệnh thì ít tác dụng vì chúng không bắt mồi. Một số thuốc trị bệnh lại kèm theo một số phản ứng phụ đối với động vật nuôi và môi trường.
Do đó vấn đề phòng bệnh được đặt lên hàng đầu và nguyên tắc là “phòng bệnh là chính. Chữa bệnh khi cần thiết”. Động vật thuỷ sản bị bệnh khi xảy ra đồng thời các yếu tố sau:
Tồn tại đủ nhiều và đủ mạnh các tác nhân gây bệnh.
Bản thân động vật thủy sản mẫn cảm với bệnh và yếu.
Điều kiện môi trường xấu.
Cần tăng sức đề kháng và giảm nguy cơ phát sinh bệnh cho thủy sản nuôi. Nhất là trong mùa hè nắng nóng hay xuất hiện những cơn mưa bất chợt.
Lựa chọn con giống kỹ càng trước mùa vụ
Người nuôi cần phải mua con giống tốt, khỏe mạnh, có nguồn gốc rõ ràng và được kiểm dịch bởi các cơ quan chức năng. Cần thả con giống khoẻ mạnh, không bị sây xát, không dị tật, màu sắc tươi sáng, không có bệnh.
Chọn mua con giống có ở những cơ sở sản xuất uy tín. Con giống bố mẹ có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng. Đã được xét nghiệm không nhiễm các mầm bệnh phổ biến hiện nay như: đốm trắng, IHV, còi,…
Lựa chọn con giống kĩ càng trước khi vào vụ
Trước khi bắt giống 3 ngày, cần thông báo với cơ sở sản xuất giống các chỉ số môi trường nước trong ao ương (pH, độ mặn). Để cơ sở sản xuất thuần hóa giống phù hợp với điều kiện môi trường nuôi.
Thả giống với mật độ hợp lý, tuân thủ lịch thời vụ do Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn ban hành hàng năm. Cần loại bỏ những con giống yếu, giống bị bệnh ra khỏi ao nuôi.
Cải tạo và đảm bảo chất lượng ao nuôi
Chọn địa điểm nuôi thích hợp. Có nguồn nước không bị ô nhiễm bởi các nguồn nước thải sinh hoạt và các nhà máy công nghiệp. Đặc biệt là các yếu tố môi trường thuận lợi.
Ao nuôi phải được cải tạo triệt để trước mỗi vụ nuôi. Lớp bùn đáy không nên để quá dày.
Giữ chất lượng nước ao tốt và giảm làm cá bị sốc do môi trường. Như hàm lượng oxy thấp, nhiệt độ nước quá cao hoặc quá thấp. Sự tích tụ các chất thải, độ mặn, pH thay đổi,…
Cung cấp thức ăn cho thủy sản theo chế độ dinh dưỡng hợp lý
Nên sử dụng các loại thức ăn đảm bảo chất lượng và phù hợp với từng đối tượng nuôi. Không nên sử dụng các loại thức ăn đã ươn thối, ẩm mốc hoặc đã hết hạn sử dụng.
Thức ăn thủy sản được bổ sung vào vật nuôi ở dạng tươi sống hoặc qua chế biến và bảo quản. Các loại thức ăn này bao gồm thức ăn dinh dưỡng và thức ăn chức năng. Như thức ăn đơn, thức ăn đậm đặc, thức ăn bổ sung và các sản phẩm bổ sung vào môi tường nuôi. Giúp môi trưởng nuôi thủy sản được cải thiện và tăng hiệu quả nuôi trồng.
Cung cấp thức ăn cho thủy sản
Cho ăn đúng liều lượng và đảm bảo đủ chất dinh dưỡng. Xác định chính xác khẩu phần thức ăn và cho ăn nhiều bữa trong ngày là biện pháp cần thiết. Giúp giảm chất thải hữu cơ trong ao nuôi thông qua giảm lượng thức ăn dư thừa và thức ăn bị phân giải ngoài môi trường nước ao.
Thường xuyên kiểm tra, vớt bỏ thức ăn thừa trong ao nuôi và khử trùng dụng cụ, địa điểm cho ăn. Thường xuyên bổ sung thêm các loại vitamin, khoáng chất, men tiêu hóa để nâng cao sức đề kháng cho tôm, cá.
Một số lưu ý trong việc quản lý ao nuôi thủy sản
Chú trọng độ sâu và độ mặn của ao nuôi
Độ sâu luôn luôn đảm bảo mực nước ao nuôi trên 1 m. Đặc biệt trong mùa nắng nóng mực nước càng sâu môi trường sống càng ổn định. Mực nước lý tưởng nhất là 1,5 m.
Độ trong của nước nuôi thủy sản chủ yếu phụ thuộc vào mật độ của sinh vật phù du có trong ao. Khi độ trong quá thấp, thường do tảo phù du phát triển quá dày. Làm các chỉ số pH, DO biến động rất lớn gây sốc cho thủy sản nuôi trong ao. Ngược lại, khi độ trong cao, hàm lượng ôxy thường thấp và tảo đáy có nguy cơ bùng phát mạnh, cạnh tranh không gian hoạt động và ôxy về ban đêm. Gây sốc cho tôm cá. Độ trong nước ao nuôi nên duy trì từ 40 – 60 cm trong vòng 2 tháng đầu. Đến tháng thứ 3 trở đi duy trì độ trong từ 35 – 45 cm.
Độ mặn trong ao nuôi, sau các cơn mưa lớn kéo dài, độ mặn có sự phân tầng. Do vậy cần thiết phải thay nước tầng mặt và lấy nước tầng đáy để ổn định độ mặn. Tránh gây sốc cho thủy sản nuôi. Sử dụng nguồn nước ngọt tại chỗ để giảm độ mặn trong các ao nuôi thủy sản vào mùa khô, mùa có độ mặn cao.
Theo dõi độ kiềm và độ pH thường xuyên
Duy trì pH nước trong khoảng 7,5 – 8,5. Nếu pH thấp hơn hoặc cao hơn. Thay nước và bón vôi sống (CaCO3), vôi Dolomite (CaMg(CO3)2) với tỷ lệ 150 – 300 kg/ha. Ngay sau khi trời mưa to, cần bón vôi xuống ao, rắc vôi dọc theo bờ ao.
Quản lý tốt chất lượng ao nuôi
Độ kiềm: sau khi điều chỉnh pH, cần duy trì độ kiềm 80 – 120 mg/l. Để duy trì độ kiềm ta dùng các biện pháp sau:
Định kỳ dùng chế phẩm vi sinh trong các ao nuôi thâm canh, chu kỳ nuôi dài để giảm hàm lượng nitơ dư thừa trong nước ao.
Ổn định pH nước ao trong giới hạn 7,5 – 8,5 (nước mặn) để kìm hãm sự chuyển đổi giữa các dạng khác nhau của nitơ.
Khi cần thiết và điều kiện cho phép, cần thay nhanh nước ao bằng nguồn nước mới để giảm khẩn cấp hàm lượng NH3 trong ao nuôi.
Cần có kế hoạch tiến hành thay nước ao nuôi định kỳ hợp lý
Dựa theo Bảng Quan trắc môi trường do Chi cục Thủy sản ban hành. Ngoài việc thay nước định kỳ, có thể tiến hành thay nước cho ao nếucó các dấu hiệu sau:
pH dao động quá 0,5 đơn vị trong ngày hay nhỏ hơn 7,5 và lớn hơn 8,5.
Màu nước trong ao đậm hơn một cách đáng kể (độ trong từ 20 – 25 cm).
Nước trong ao quá trong (độ trong lớn hơn 80 cm ).
Bọt không tan xuất hiện ở mặt nước ao.
Hàm lượng các chất hữu cơ lơ lửng gia tăng.
Sau một lần lấy nước nên lấy túi lọc nước giặt sạch, phơi khô và lắp đặt trở lại.
Thường xuyên thay nước ao nuôi
Bên cạnh đó, các chế phẩm sinh học được coi là một công cụ hữu hiệu để giải quyết vấn đề ô nhiễm môi trường trong ao nuôi. Chế phẩm sinh học đã được chấp nhận rộng rãi để khống chế dịch bệnh, tăng sức đề kháng. Khác với biện pháp hóa học và kháng sinh, chế phẩm sinh học cung cấp một phương thức an toàn bền vững đối với người nuôi và tiêu dùng.
Ngoài ra, người nuôi thủy sản có thể áp dụng các mô hình nuôi ghép, nuôi luân canh và nuôi tổng hợp có thể giúp người nuôi quản lý môi trường thích hợp và bền vững.
Truy cập tạiPhương pháp chăm sóc thủy sản để tìm hiểu thêm nhiều thông tim mới về các biện pháp chăm nuôi và nâng cao chất lượng thủy sản.
