Cá rô đồng có lẽ loại cá đã quá quen thuộc với nhiều người Việt Nam. Những năm gần đây sau khi giống cá này được nhân giống thành công thì đã được nuôi rộng rãi tại nhiều địa phương. Điều này giúp đa dạng hơn nguồn giống cá của Việt Nam cũng như tạo thêm thu nhập cho người dân. Tuy nhiên trong quá trình nuôi không thể tránh khỏi cá sẽ mắc phải một số bệnh. Do là giống cá mới được nuôi công nghiệp trên diện rộng vậy nên nhiều nông dân chưa có nhiều kinh nghiệm. Chưa thực sự hiểu nguyên nhân cá bị bệnh để có biện pháp xử lý hợp lý. Vậy thì hãy cùng tham khảo ngay bài viết này nhé.
Mục lục
Cá rô đồng là loại cá như thế nào
Cá rô đồng (Anabas testudineus Bloch, 1792) là loài cá nước ngọt. Chúng phân bố rộng ở nhiều nước như Việt Nam, Lào, Campuchia, Thái Lan, Myanmar, Trung Quốc, Ấn Độ, Philippines…
Ở nước ta, cá rô đồng thường sinh sống trong các loại hình mặt nước ruộng lúa, ao, mương, đìa, sông rạch… Là loại cá có thịt béo, thơm, dai, ngon, có giá trị cao. Chúng được nhiều người ưa chuộng. Được tiêu thụ khá mạnh trên thị trường – cả ở vùng nông thôn lẫn thành phố do phù hợp với khẩu vị của người tiêu dùng.
Cá rô đồng được nhân giống nuôi rộng rãi
Do đã chủ động được nguồn giống cá rô đồng nhờ sinh sản nhân tạo giống thành công. Cũng như do loài cá này có khả năng sử dụng thức ăn chế biến công nghiệp trong khi nuôi. Vậy nên hiện nay tại nhiều địa phương trong cả nước đã phát triển nuôi cá rô đồng theo hình thức thâm canh. Tạo ra một nguồn thu mới cho người dân.
Bệnh thân đen thường gặp ở cá rô đồng
Một phần vì hình thức nuôi thâm canh với mật độ cao. Phần khác là cho cá ăn bằng thức ăn chế biến công nghiệp nên tuy cá rô đồng có thể sống được trong những điều kiện môi trường không thuận lợi. Nhưng vẫn không tránh khỏi việc xuất hiện một số bệnh ở cá nuôi, như bệnh xuất huyết, lở loét, nấm nhớt, sình bụng… Nhất là bệnh đen thân, gây tổn thất về kinh tế cho người nuôi.
Biểu hiện của bệnh ở cá
Bệnh đen thân ở cá rô đồng được coi là một bệnh nguy hiểm vì bệnh có thể gây chết khối lượng lớn cá nuôi trong ao. Bệnh thường xảy ra ở giai đoạn đầu của chu kỳ nuôi. Trong thời kỳ vào khoảng 20 – 30 ngày tuổi đến 55 – 60 ngày tuổi sau khi thả cá giống. Khi chiều dài cá đạt khoảng 3,5cm.
Biểu hiện của cá rô đồng bị bệnh
Bệnh đen thân là tên gọi nói chung miêu tả hiện tượng cá rô đồng bị bệnh có biểu hiện chuyển màu sắc cơ thể sang màu tối sậm. Các vây chuyển sang xám hoặc đen. Cá bệnh thường nổi lên mặt nước, sau đó 1 – 2 ngày sẽ bị chết. Tỷ lệ cá chết vì mắc bệnh này dao động trong khoảng từ 40 – 70%. Có trường hợp lên đến 90 – 100%. Nguyên nhân gây bệnh cho cá có thể do ký sinh trùng, nấm, vi khuẩn hoặc vi rút. Trong đó bệnh do vi rút lây lan nhanh và rất khó xử lý nhất trong tất cả các loại.
Nguyên nhân gây ra bệnh ở cá rô đồng
Sau một thời gian phối hợp nghiên cứu giữa Viện nghiên cứu Nuôi trồng thủy sản I với Phân viện nghiên cứu Thủy sản Minh Hải thuộc Viện nghiên cứu Nuôi trồng thủy sản II. Năm 2013, câu trả lời chi tiết về tác nhân gây bệnh đen thân ở cá rô đồng nuôi thâm canh đã được đưa ra.
Cá rô đồng chết vì bị bệnh
Về tác nhân gây bệnh là ký sinh trùng
Trong phân tích bắt gặp một số ngoại ký sinh trùng như trùng bánh xe, trùng loa kèn, bào tử sợi và sán lá đơn. Chủ yếu trên mang và da cá bị bệnh đen thân. Nhưng không bắt gặp ký sinh trùng Trypanosoma sp. trong máu cá. Tuy nhiên, các ký sinh trùng này được bắt gặp với tỷ lệ nhiễm thấp. Đồng thời cũng gặp ở cả cá khỏe mạnh nên không thể coi ký sinh trùng là nguyên nhân chính gây ra hiện tượng đen thân ở cá rô đồng.
Về tác nhân gây bệnh là nấm
Kết quả nuôi cấy và phân lập nấm từ mang của các mẫu cá bệnh và cá khỏe mạnh đã phát hiện một số giống, loài nấm. Như Fusariumsp., Saprolegnia sp., Rhyzopus sp., Exophiala sp. và Aspergillus sp. với tần suất thấp. Không đồng nhất ở các mẫu. Do vậy nấm cũng không phải là nguyên nhân gây ra hiện tượng đen thân ở cá rô đồng.
Về tác nhân gây bệnh là vi khuẩn
Tiến hành nuôi cấy và phân lập vi khuẩn từ gan, thận, não của cá bệnh và cá khỏe mạnh. Các chuyên gia thấy xuất hiện một số loài vi khuẩn thuộc các giống Aeromonas, Edwardsiella, Streptococcus, Flavobacterium, Staphylococcus với tỷ lệ nhiễm ở cá bệnh cao hơn ở cá khỏe mạnh. Đây là các nhóm vi khuẩn thường gặp ở cá nước ngọt . Chúng có khả năng gây một số bệnh cho cá nuôi.
Tuy nhiên, các dấu hiệu bệnh lý điển hình do các nhóm vi khuẩn này gây ra ở các loài cá nuôi trong nước ngọt lại không phải là những dấu hiệu phổ biến của cá rô đồng có biểu hiện mắc bệnh đen thân. Hơn nữa, chúng được phát hiện với tỷ lệ nhiễm thấp. Vậy nên không thể là tác nhân gây bệnh đen thân ở cá rô đồng nuôi thâm canh. Có khả năng chỉ là tác nhân cơ hội. Tấn công cá khi cá đã bị mắc bệnh do một tác nhân khác gây ra bệnh. Trong trường hợp này có thể là tác nhân virus. Tác nhân chính gây ra bệnh.
Về tác nhân gây bệnh là virus
Cuối cùng dựa vào phân tích siêu cấu trúc các lát cắt siêu mỏng của các mẫu gan, thận, não của cá bệnh. Các chuyên gia thấy hầu hết các tổ chức gan và thận đều có hiện tượng thoái hóa hoặc hoại tử. Đồng thời quan sát thấy sự có mặt của các hạt virus bám quanh khoang thoái hóa. Các hạt virus này có dạng hình cầu đối xứng. Đường kính khoảng 150 – 160 nm với lớp vỏ capsid bao ngoài. Riêng ở tổ chức não của cá có biểu hiện của bệnh đen thân, không thấy có sự biến đổi khác thường so với cá khỏe mạnh. Không quan sát thấy có các hạt virus trong các tế bào mô não.
Kết quả xác định được tác nhân gây bệnh đen thân ở cá rô đồng nuôi thâm canh sẽ tạo thuận lợi cho việc xây dựng và ban hành các quy trình, biện pháp hữu hiệu để phòng trị căn bệnh này, giúp phát triển nghề nuôi cá rô đồng thâm canh trong các vùng nước ngọt, nâng cao hiệu quả sử dụng mặt nước và tăng thu nhập kinh tế cho người nuôi cá. Giúp người dân tránh những thiệt hại không đáng có.
