Cây cà chua ở Việt Nam: Ở nước ta việc phát triển trồng cà chua còn có ý nghĩa quan trọng về mặt luân canh, tăng vụ và tăng năng suất trên đơn vị diện tích, do đó cà chua là loại rau được khuyến khích phát triển. Tuy nhiên, việc trồng cà chua chưa được phát triển mạnh theo mong muốn vì cà chua trồng trong điều kiện nóng và ẩm ở nước ta dễ mắc nhiều bệnh gây hại đáng kể như héo tươi, virus,… khó phòng trị. Ngoài ra mùa hè vùng nhiệt đới làm cà kém đậu trái vì nhiệt độ cao nên hạt phấn bị chết (bất thụ).
Cà chua thuộc họ cây bạch anh, phát triển có thể cao từ 1-3m. Là cây thân mềm có thể bò trên mặt đất hoặc leo trên thân cây khác. Cà chua có thể phát triển trên nhiều loại đất nhưng thích hợp nhất vẫn là trồng trên đất mùn, đất phù sa hay đất pha cát . Có thể trồng cà chua trên đất lúa hay trên đất canh tác sau vụ bắp cải, hành tây, dưa leo và những loại cây bón nhiều phân hữu cơ, phân đạm. Độ ph trung bình của đất trồng cà chua khoảng 6-6.5, nếu đất chua hơn phải bón thêm vôi.
Mục lục
Giá trị dinh dưỡng trong cà chua
Cà chua có giá trị dinh dưỡng cao
Tại sao cà chua thường được lựa chọn để chế biến trong các thực đơn hàng ngày? Bởi các vitamin trong cà chua không bị mất đi trong quá trình nấu chín. Theo phân tích, trong 100g cà chua có 2,2mg đường, 8mg canxi, 3,7mg kali, 0,4mg sắt, 0,3mg carotene, 0,6mg nitơ, vitamin A, B1, B2, C, P và các axit hữu cơ. Bài viết nay xin phân tích một số thành phần tiêu biểu của cà chua chín mang lại giá trị sức khỏe cho con người chúng ta.
Vụ đông xuân: Gieo khoảng tháng 10-11 dương lịch và thu hoạch vào tháng 1-2
Vụ xuân hè: Gieo khoảng tháng 12-1 dương lịch và thu hoạch vào tháng 3-4
Vụ hè thu: Gieo khoảng tháng 6-7 dương lịch và thu hoạch vào tháng 9-10
Chuẩn bị làm đất
Trước khi trồng tiến hành cày đất trong hơn 1 tuần. Sau khi cày ta lên luống cơ bản. Sau đó sửa sang thành luống chính thức để chuẩn bị trồng.
Cà chua được làm theo các luống, các rãnh
Chú ý khi làm đất: Không đập đất quá nhỏ để đất thành dạng bột. Luống cà chua có chiều rộng trung bình 110-120cm, rãnh rộng trung bình: 20-25cm, cao 30cm. Các luống nên bố trí theo hướng đông- tây. Vụ xuân trồng cà chua lên lúa cao hơn vụ đông.
Gieo hạt và trồng cây
Lượng hạt gieo trồng trung bình gieo 100-150g hạt cho 1 ha. Trước khi gieo nên ngâm hạt trong nước có nhiệt độ 40-50 độ C trong khoảng 3 giờ, sau đó cho hạt vào túi vải bọc giấy. Để chỗ kín. Khoảng 3-4 ngày rễ mọc thì cho vào vườn ươm.
Hạt giống cà chuaCà chua cũng có thể gieo từ hạt
Khi đã gieo hạt đều trên đất, ta giải 1 lớp tro mỏng, tiếp phủ 1 lớp rơm mỏng và tưới ít nước sao cho đủ ẩm, sau khoảng 1 tháng đến 1.5 tháng, khi cây đã có 5-6 lá, ta có thể đem trồng.
Cách trồng cà chua
Căn cứ vào nhiều đắc điểm khác nhau mà ta chia ra mật độ trồng cây cà chua khác nhau. Tùy thuộc vào đặc điểm của giống, tính chất của đất. Nhưng về cơ bản ta có thể bố trí như sau:
– Trồng cây vào buổi trưa, chiều.
– Các hàng cách nhau khoảng 80cm, các cây cách nhau khoảng 40cm- 60cm.
– Cắt bớt rễ cái của cây trước khi trồng, cây sẽ bén rễ nhanh hơn.
– Phân biệt trống các cây to với nhau và các cây nhỏ với nhau để dễ chăm sóc.
– Ấn nhẹ vào đất dưới gốc cây khi trồng và làm bằng phẳng đất xung quanh gốc.
– Sau khi trồng tưới nước ngay cho mềm đất để tạo điều kiện cho hạt ra rễ phát triển thành cây con.
Phân bón cho cây cà chua
Bón phân cho cà chua cần phân chia liều lượng và thời điểm bón. Lượng chất hấp thụ tùy thuộc vào giống cây cà chua, tính chất đất, điều kiện trồng. Do giai đoạn tăng trưởng và phát dục của cây cà chua trùng nhau nên nhu cầu về chất dinh dưỡng cho cây là rất lớn. Lúc này ta cần phải bón lót, bón thúc nhiều lần, sau đó bón luân phiên phân vô cơ và hữu cơ giúp tăng hiệu quả hấp thu chất dinh dưỡng cho cây và tăng năng suất.
Chú ý: Phần lớn chất dinh dưỡng nuôi quả được cây hấp thu sau khi trổ hoa, do đó cây yêu cầu chất dinh dưỡng nhiều nhất trong khoảng 10 ngày sau khi hoa nở cho đến khi quả chín.
Lượng phân bón: Sử dụng cho khoảng 1ha cà chua
Hữu cơ: 2 tấn hữu cơ hoại.
Hữa cơ sinh học: HVP410B: 100kg.
Hữu cơ khoáng vi lượng: HVP310B: 3 kg.
Ure: 30kg, NPK 16-16-8: 25kg, sulphat kali: 30kg, supe lân: 40kg.
Cách bón phân
Bón lót: Toàn bộ phân hữu cơ + toàn bộ phân hữu cơ sinh học + toàn bộ phân vi lượng + toàn bộ phân supe lân + 5kg NPK 16-16-8
Bón thúc: 4 lần bón thúc:
– Bón thúc lần 1: (10-15 ngày sau khi trồng): 7kg ure + 7kg kali + 5kg NPK. Kết hợp phun phân bón lá HVP 6-6-4 để kích ra rễ và lá phát triển mạnh.
– Bón thúc lần 2: (22-25 ngày sau khi trồng, lúc hoa đang có nụ): 7kg ure + 7kg kali + 5kg NPK. Kết hợp phun phân bón lá HPV 10-50-10 để cà chua tạo mầm hoa, 7 ngày/ 1 lần.
– Bón thúc lần 3: (Lúc này hoa đã nở rộ ): 7kg ure + 7kg kali + 5kg NPK.
– Bón thúc lần 4: (Sau lần thu hoạch trái đầu tiên): 7kg ure + 7kg kali+ 5kg NPK. Sau đó ta lặp lại quy trình từ lần 1 để tận thu cà chua đến cuối vụ.
Cà chua cần được bón thúc nhiều lần kết hợp với tưới nước đầy đủ, nên tập trung vào thời kì cây ra hoa, đậu quả và sau mỗi lần thu hoạch quả. Nếu trời khô thì nên bón thúc với nồng độ phân loãng. Trời râm mát và mưa thì bón thúc phân với nồng độ đậm hơn vì thời tiết này giúp chất dinh dưỡng hấp thu vào đất. Đồng thời có một số bị trôi đi theo hơi nước.
Chăm sóc cây cà chua
Nhu cầu nước
Tùy thuộc vào từng giai đoạn phát triển của cây mà cà chua có nhu cầu nước khác nhau. Khi ra hoa, đậu quả là lúc cây cần nhiều nước nhất. Lượng nước tưới cũng tùy thuộc vào lượng phân bón, loại đất và mật độ trồng cây. Khi bón nhiều đạm và mật độ cây dầy cần tưới nhiều nước.
Sau khi trồng phải tưới nước liên tục trong 1 tuần, mỗi ngày 1 lần vào buổi sáng. Cây đã bén rễ thì 2-3 ngày mới phải tưới 1 lần. Cành lá phát triển nhiều thì cần tưới nước nhiều hơn. Thời kỳ cây cà chua ra hoa và lúc quả nhỏ là lúc cây cần nhiều nước nhất nên chú ý cần luôn giữ đất ẩm.
Vun xới đất
Trước khi cây ra hoa kết quả cần vun xới. Từ khi trồng đến khi cây được 20 ngày cần vun đất 2 lần. lần thứ nhất khi cây được khoảng 10 ngày, lần thức 2 cách lần thứ nhất 1 tuần.
Làm giàn: Được tiến hành sau khi cây ra chùm hoa thứ nhất. Nên tiến hành làm giàn theo kiểu hàng rào. Cắm một cọc thẳng sát gốc của mỗi cây. Cây vươn tới đâu thì buộc thân vào cọc đến đấy. Cọc cao khoảng 1.5m, cắm sâu 20cm. Cần buộc 1 cây nối theo hàng cọc cho giàn được chắc.
Bấm ngọn và tỉa cành
Mục đích để tập trung dinh dưỡng cho cây nuôi quả. Tùy thuộc vào từng giống cây cà chua mà ta có các cách bấm ngọn và tỉa cành khác nhau. Tuy nhiên về cơ bản ta có 2 cách sau đây.
Đối với giống cà chua ngắn ngày, nên tỉa cành chỉ để lại 1 thân mẹ. Các mầm xuất hiện ở nách lá 3-4cm là vặt đi ngay. Công việc này ta nên làm 4-5 ngày 1 lần. Sau khi trên thân chính đã có chùm hoa như ý muốn thì tiến hành bấm ngọn.
Khi trồng cà chua trên diện tích lớn, ở nơi đất màu mỡ, mưa nhiều, cà chua sinh trưởng khỏe ta áp dụng phương pháp tỉa 2 cành.
Tiến hành bấm cành nhưng vẫn để lại một cành từ thân chính dưới nách cọng lá phía dưới chùm hoa thứ nhất. Tất cả chồi non và cành khỏe sẽ được cắt bỏ. Bấm ngọn khi cây đó ra được 4-5 chùm quả. Tính từ chùm quả cuối cùng lên chừa lại hai lá, phần ngọn phía trên bấm đi.
Tỉa lá già
Vào cuối thời kỳ sinh trưởng của, cây cà chua xuất hiện những lá già, vàng cần phải tỉa bỏ để làm thoáng ruộng cho cây phát triển tốt. Đồng thời lá giá của cây phải được loại bỏ để tránh sâu bệnh do lá già mục rữa, ủ hoai.
Thu hoạch và bảo quản
Thu hoạch khi cà chua chuyển sang màu vàng hoặc đỏ, chú ý không nên để xây xát, dập nát. Bảo quản nơi thoáng mát chờ mang đi bán hoặc mang đến xưởng chế biến.
